Thước Lỗ Ban

THƯỚC LỖ BAN XƯA VÀ NAY

Thước Lỗ Ban là một trong những công cụ đo đạc truyền thống chuyên dùng theo thuật Phong thủy Trung Hoa. Tương truyền, Lỗ Ban là một nghệ nhân ngành mộc của Trung Quốc, ông đã dày công nghiên cứu và ứng dụng các kỹ thuật từ Âm Dương ngũ hành, thời gian cùng phương hướng tốt lành để đúc kết quy luật cát hung vào một cây thước làm tiêu chuẩn dùng trong đo đạc nhà cửa của những người hành nghề thợ mộc nói riêng. Thợ xây dựng ở các nước châu Á đều tôn thờ Lỗ Ban như là vị tổ nghề. Cây thước Lỗ ban với 8 cung phân thành tốt xấu trở thành vật bất ly thân của giới thiết kế xây dựng nhà ở, các công trình kiến trúc hàng ngàn năm qua

Kiến trúc cổ đại chủ yếu được kết cấu bằng chất liệu gỗ, tất cả các công việc trong quá trình thiết kế xây dựng đều do những người thợ mộc có tay nghề cao tiến hành. Trong dân gian, xây nhà sửa cửa là một việc vô cùng trọng đại, không thể qua loa. Để có được sự an toàn, người ta đặt ra rất nhiều điều cấm kị, khai trượng động thổ phải chọn thời gian và phương vị tốt lành. Các bước thi công phải tuân thủ theo một quy trình nhất định. Những quan niệm về phương pháp làm chủ công việc xét từ góc độ Văn hóa phản ánh hiện thực cuộc sống, là những nguyên tắc khoa học tuy có phần mang sắc thái tâm linh có tính chất thần bí do điều kiện và hoàn cảnh xã hội đương thời. Tuy nhiên kiến thức áp dụng thật đáng để học tập và nghiên cứu.

Người dân Trung Hoa xưa vốn rất cọi trọng Phong thủy trong việc làm nhà, người ta cho rằng chỉ khi 3 yếu tố Thiên – Địa – Nhân phối hợp tốt với nhau thì có thể gặp cát tránh hung. Vì vậy trong xây dựng rất coi trọng việc lựa chọn thời gian tốt lành. Qua quá trình trải nghiệm thực tiễn lâu dài, người xưa dần dần tổng kết ra thuật trạch cát – là phương pháp chọn ngày giờ tốt lành.

Theo ghi chép của các tư liệu lịch sử, thuật trạch cát được hình thành vào đời Hán, cách dây hơn 2000 năm, là phương pháp chọn ngày giờ tốt bao gồm rất nhiều điều thần bí và cấm kị, do thần sát tạo ra và chi phối. Thần sát là chỉ các loại sao có Thần tính, được sắp sếp theo thứ tự Can Chi và xuất hiện theo chu kì. Thuật trạch cát căn cứ vào Thần sát để chọn ngày, với ý tìm cát tránh hung được coi là một hoạt động thuật số của người xưa, là một hiện tượng văn hóa tồn tại phổ biến trong xã hội cổ đại.

Vì các công trình kiến trúc cổ đại phần lớn đều được kết cấu bằng gỗ, phải tuân thủ rất nhiều nguyên tắc cấm kị cát hung được đại diện bằng các thần sát từ việc chọn ngày cắt cây lấy gỗ đến các hoạt động làm nhà, dụng cột cất nóc… liên quan chặt chẽ với 24 tiết khí, các phương pháp tính ngày tốt theo Hoàng Đạo : Thanh Long, Minh Đường, Thiên Hình, Chu Tước, Kim Quỹ, Thiên Đức, Bạch Hổ, Ngọc Đường, Thiên Lao, Huyền Vũ, Tư Mệnh, Câu Trận…Thiên Đức, Nguyệt Đức..

• Phương pháp xem ngày giờ theo “Thập nhị trị” có 12 ngày giờ là Kiến, Trừ, Mãn, Bình,Định, Chấp, Phá, Nguy, Thành, Thu, Khai, Bế trong đó Đinh Nhật, Khai Nhật và Thành nhật là ngày tốt….
• Ngoài ra tương ứng với các giờ, người xưa dùng 12 thần sát : Hàn, Cốc, Thời, Huyên, Định, Noãn, Hối, Song, Hiểu,Sắc, Tu, Minh rong đó các giờ Minh Tinh là giờ cát, các giờ do Ám tinh nắm giữ là giờ hung.
• Những ngày cấm kị bao gồm: Đao Chiêm Sát, Phủ Đầu sát, Long Hổ, Thụ Tử, Thiên tặc, Nhật Nguyệt Chiêm, Nguy Nhật, Sơn Cách, Cửu Thổ Quỷ, Chính Tứ phế, Khôi Cang Nhật, Xích Khẩu, Sơn Ngấn, Hồng Chủy, Chu Tước…
• Kết hợp với thuộc tính Âm Dương và 5 thuộc tính cơ bản của giới tự nhiên : Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ. Người xưa cho rằng chúng là cơ sở cấu thành nên vạn vật trong vũ trụ cùng những biến đổi của hiện tượng tự nhiên trong 4 mùa, chính trạng thái “Vượng – Tướng – Hưu – Tù – Tử” cùng sự xung hợp khắc chế lẫn nhau mà hình thành họa phúc. Mối liên hệ ngũ hành xem bảng thống kê sau:

Toàn bộ bầu trời và vũ trụ được phân ra thành 9 khu vực, mỗi khu vực được đặt tên thành 1 cung. Dựa trên nguyên lý cửu cung Bát quái, người xưa lại kết hợp 9 cung đó với con số và màu sắc : Nhất Bạch Khảm, Nhị Hắc Khôn, Tam Bích Chấn, Tứ Lục Tốn, Ngũ Hoàng trung cung, Lục Bạch Càn, Thất Xích Đoài, Bát Bạch Cấn, Cửu Tử Ly. Thầy Địa lý xưa thường dựa vào đây để đoán cát hung, cho rằng những con số liên quan đến màu Trắng như 1, 6, 8 là con số may mắn, 9 màu tím cũng là con số may mắn. Để gặp cát tránh hung, khi xây nhà người ta thường chọn những con số tương hợp với các số 1,6,8,9 cách chọn này được gọi là “Áp bạch” và trên những chiếc thước thẳng và thước dây của thợ mộc cũng đều có đánh dấu rất rõ ràng đối với những vị trí kích thước này.

Trong xây dựng nhà cửa, việc đánh dấu trụ gỗ, chuẩn bị vật liệu, đục lỗ mộng, kích thước dài ngắn đều phải hợp với “Bạch tinh”. Nguyên tắc “Tam Bạch Cửu Tử” có tác dụng rất lớn đối với mỗi người thợ. Trước tiên phải xác định “Bạch” của ngày giờ, sau đó lấy “Bạch“ của kích thước, tất cả đều phải được tính toán một cách chuẩn xác, sắp xếp hết sức thỏa đáng, chỉ cần phù hợp được với sự ứng chiếu của các sao trên trời thì sẽ được bảo vệ, che chở bởi các tia sáng may mắn, theo đó, người trong nhà sẽ có thể có được may mắn.

Người xưa tính toán rằng bước sóng ánh sáng có liên quan cát hung đối với mắt người nhìn thấy, và thước Lỗ ban chính là công cụ quy chuẩn kích thước để thống nhất trong đo đạc xây dựng nhà cửa có tổng hợp các cung vị trí cát hung theo sao trên trời, về cách gọi khác của Thước do Lỗ Ban Tiên Sư làm ra còn gọi là thước “Áp bạch” tức là áp vào cung vị 1, 6, 8 (Nhất bạch, Lục bạch và Bát bạch), trong Kỳ Môn Độn Giáp Nhất Bạch nằm ở cung Khảm thuộc Hưu Môn, Lục Bạch ở cung Càn thuộc Khai môn và Bát Bạch ở cung Cấn thuộc Sinh môn, vì vậy kết cấu “tam Bạch” là kết cấu đại cát.

Người xưa cho rằng, Dương trạch cho dù có môi trường bên trong và bên ngoài hoàn toàn giống nhau nhưng nếu có kích thước cửa khác nhau cũng có thể có sự khác biệt về hung cát, vì vậy mà họ thường rất chú ý đến kích thước cửa. Khi xây dựng cửa Dương trạch, người ta thường dùng thước Lỗ ban để điều chỉnh kích thước cửa, vì vậy thước Lổ ban còn được gọi là “thước môn Quang”.

Thước Lỗ Ban dân gian gọi là “thước Môn Công” là loại thước được Lỗ Ban xác định dựa trên học thuyết “Huyền cơ Bát Quái”, thước dài 1 thước 4 thốn 1 phân, dựa trên cơ sở của 5 chữ “Sinh –Lão – Bệnh – Khổ – Tử ” chia ra làm 8 khoảng cách, trong mỗi khoảng cách đều có cát hung, thứ tự lần lượt là : Tài – Bệnh – Ly – Nghĩa, -Quan – Khiếp – Hại – Bản, Khi sử dụng phải tuân theo quy tắc “Tài đầu bản vĩ” (trước tiên là Tài, cuối cùng là Bản- một cách gọi của Cát). Khi đo kích thước cần phải chọn cát tránh hung, như vậy gọi là “hữu tự”.

Ví dụ khi làm cửa 1 cánh, nếu là cửa nhỏ thì mở 2 thước I thốn, hợp với “nhất bạch”, nằm trên chữ “Nghĩa” của thước Lỗ Ban. Cửa 1 cánh nếu mở 2 thước 8 thốn, nằm trên “Bát bạch”, hợp với vị trí “Cát” trên thước Lỗ Ban. Khi làm cửa 2 cánh, dùng 3 thước 4 thốn 1 phân, hợp với “Tứ lục Nhất bạch” thì là “Quan” môn, thuộc vị trí Cát. Nếu “Tài” môn dùng 4 thước 3 thốn 8 phân, hợp với chữ “Tài”, là tốt lành. Khi làm 2 cánh lớn, chiều rộng là 5 thước 6 thốn 6 phân hợp 2 chữ “Bạch”, nằm ở vị trí “Cát” ở chính giữa thì vô cùng tốt lành. Người thợ tốt khi làm cửa nên dựa theo phương pháp này, không được để sai sót.

Người thợ xây thời trước dựa vào đó có thể phán đoán được Cát – Hung trong xây dựng. Thốn là đơn vị chuẩn kích thước trong xây dựng, vì vậy khi xây dựng nhà cửa, số đuôi kích thước của các chi tiết cấu tạo cố gắng lấy theo số may mắn trên thước, thông thường, người ta đều dùng các con số 1, 6, 8.

Để áp dụng vào làm nhà cần căn cứ độ rộng, chiều sâu và chiều cao của công trình để xác định kích thước cửa phù hợp…phương vị của cửa để tính toán cách hóa giải xung sát. Tùy vào tính chất công việc của gia chủ mà chọn cách chiêu Tài, phục Quan hay nạp Phúc…

Việc ứng dụng tương đối phức tạp, đòi hỏi người thợ cả không những am tường công việc, mà còn phải biết Âm Dương, Ngũ hành sinh khắc, chọn ngày giờ khai trương động thổ, cầu cúng và ứng dụng Phù chú nặng về Thần sát…nên kiến thức này dần mai một. Chỉ còn lại cây thước Lỗ ban và ngày càng ít người có thể hiểu tường tận cách ứng dụng.

Qua khảo sát các công trình cổ tại Trung Hoa, đa phần là kiến trúc gỗ, gạch đá nên phần lớn đều ứng dụng thước Lỗ Ban trong thiết kế và hoàn thiện, các công trình dành cho Hoàng gia sẽ ưu tiên dùng Ngũ Hoàng – Cửu Tử trong thước Lỗ Ban, vì đây là Cửu Ngũ Chí Tôn, dân chúng thường kỵ dùng kích thước này vì cho là phạm vào hung sát, ngoài ra còn nhiều quy định khác như số gian giá từng loại nhà, tùy vào phẩm cấp Quan lại đến dân chúng mà có thể áp dụng, kể cả cấu trúc hoa văn …như không được dùng hình ảnh Rồng trong thiết kế nhà ở thứ dân…

Các công trình xây dựng trong thời đại ngày nay quá nhiều khác biệt, vật liệu đa dạng phong phú, môi trường văn hóa không chịu sự chi phối của tâm linh, hay chú trọng thần sát, xem nhẹ ứng nghiệm cát hung, thước Lỗ Ban chỉ mang yếu tố niềm tin là chính, có rất nhiều phiên bản từ 43cm, 46cm, 49cm, 52cm, 58cm…việc chọn Cát Hung do đó không mấy ứng nghiệm vì đa phần các Thầy Phong Thủy không phải là thợ mộc, nên cũng ngại tính toán và chỉ đơn thuần tham khảo 8 cung cát hung mà dùng.

Thước Lỗ Ban từng là một công cụ quan trọng không thể thiếu đối với thợ mộc, kích thước quy chuẩn được đúc kết qua kinh nghiệm thực tiễn trong việc mưu cầu hạnh phúc của người dân lao động, nó chứa đựng các kiến thức về Văn hóa, Địa lý, Thiên Văn, Dịch lý, Tinh tượng và niềm tin sâu sắc vào Tâm linh…chỉ vì quá phức tạp trong tính toán nên không còn được chú ý. Chuyện ứng nghiệm cát hung còn do các yếu tố khác chi phối, xong đối với người chuyên thực hành Phong thủy nếu kết hợp tốt sẽ càng có ích lợi, thúc đẩy may mắn và thịnh vượng cho người ứng dụng.

Phụng Tiên Sanh

(Tham khảo)

Bạn cũng có thể thích

Yếu quyết Phong Thủy

Tháng Một 31, 2023

Người xưa khi chọn nơi sinh sống thường tìm đến vùng đất có...

Xem thêm

VỀ BẢN THÂN

Tháng Một 12, 2022

Xem thêm